ارت چیست و چه کاربردی دارد؟
سیم ارت Earth cable سیم اتصال به زمین است که اغلب به منظور ایجاد ایمنی و حفاظت از خطراتی همچون برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی به هنگام نصب وسایل برقی در سازه‌ها در نظر گرفته می‌شود. این سیم در واقع از بخش خروجی وسایل و تجهیزات برقی خارج شده و به زمین متصل می‌شود تا در مواقع بروز خطر مانند اضافه جریان یا اتصالات کوتاه؛ بتواند جریان نشتی و اضافه را به زمین هدایت و از این طریق دفع نماید.
مقاومت سیم ارت صفر است و به دلیل عبور جریان قوی از خود و به دنبال آن پریدن فیوز؛ باعث قطع شدن جریان برق شده و ایمنی لازم را در محیط فراهم می‌کند. به این طریق مانع بروز آتش‌سوزی در لوازم برقی شده و از برق‌گرفتگی افراد هم جلوگیری می‌شود.
لازم به ذکر است که در بعضی از انواع پریزهای برق یه سوراخ سوم وجود دارد که مخصوص سیم ارت است که از این طریق در واقع برق اضافه را به زمین هدایت کرده و باعث تامین ایمنی لازم در حین استفاده با لوازم برقی می‌گردد. در مقاله پیش‌رو به دنبال پاسخ این سوال که ارت چیست و چه کاربردی دارد؟ می‌گردیم و مطالبی را در این خصوص در مورد سیم ارت، مزایا و اهمیت کاربری آن‌ها بررسی می‌کنیم.
ارت چیست؟
و اما ارت چیست و چه کاربردی دارد؟ همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد سیم ارت در واقع سیمی است که از وسایل برقی خارج شده و ضمن اتصال به زمین؛ قادر است نشتی برق را به سمت زمین هدایت کند. این سیم در واقع سیم ایمنی وسایل الکتریکی است.
در هر مدار الکتریکی سه سیم موجود است؛ این سه سیم شامل سیم‌های فاز (گرم)، نول (خنثی) و ارت (زمین) می‌شود. سیم فاز سیمی است که حاوی جریان الکتریکی بوده و وسیله هدایت جریان برق از منبع تغذیه به وسایل الکتریکی محسوب می‌شود.
سیم نول سیمی است فاقد جریان مثبت الکتریکی است و تنها مسیر برگشت جریان به حساب می‌آید؛ یعنی جریان با سیم نول از وسیله الکتریکی به منبع باز می‌گردد و اما سیم ارت سیمی است که به زمین متصل می‌شود و از آن‌جایی‌که زمین رسانای جریان برق است در مواقع ضروری مانند نشتی جریان؛ آن اضافه جریان را به زمین هدایت می‌کند و از این طریق مانع از خطرات تهدید کننده برای سازه‌ها و جان انسان می‌گردد.
در بسیاری از کشورها در حال حاضر وجود سیستم ارتینگ ضرورت دارد و لازم الاجرا شده است؛ از این رو به جای دو شاخه از سه شاخه استفاده می‌کنند و در پریزهای برق سوراخ مربوط به سیم ارت نیز تعبیه شده است. با این حال سیم ارت بیشتر جنبه محافظتی داشته و استفاده از آن در خیلی جاها بر خلاف سیم نول الزامی نیست. لذا کارکردهای این دو سیم با هم کاملا متفاوت است؛ در واقع می‌توان گفت تنها شباهت سیم ارت و سیم نول علاوه بر ظاهر یکسان هر دو سیم در بی برق بودن هر دوی آن‌ها است.
کاربرد ارت چیست؟
دلایل استفاده از سیم ارت تماما به تامین ایمنی و پیشگیری از بروز خطرات و فاجعه در زندگی انسان هنگام کار با لوازم الکتریکی مربوط می‌شود؛ از جمله این دلایل می‌توان به موارد ذیل هم اشاره کرد:
- پیشگیری از بروز حریق و حوادث منجر به فوت و صدمات بدنی
- پیشگیری از برق‌گرفتگی افراد و صدمات ناشی از آن
- جلوگیری از افزایش الکتریسته ساکن
- افزایش ایمنی لوازم برقی
- حفاظت سازه‌ها در برابر بار الکتریکی اضافه؛ مانند صاعقه و جریان قوی وارد شده بر مدار الکتریکی ناشی از آن
- رسانا بودن زمین در برابر جریان برق
- ثابت کردن سطح ولتاژ و جلوگیری از نشت جریان یا Overload شدن آن
- ممانعت از آسیب عایق‌های مدار در اثر افزایش ولتاژ
چرا استفاده از سیم ارت مهم است؟
در مورد این‌که ارت چیست و چه کاربردی دارد؟ و چرا کاربرد آن مهم است؟ لازم است به این مطلب اشاره داشته باشیم که به مرور زمان استفاده از وسایل برقی؛ آن‌ها را دچار فرسودگی و کهنگی می‌کند از همین‌رو ممکن است سیم‌های این وسایل هم از این قاعده مستثنی نباشند.
یعنی گذر زمان، جابجایی وسایل و برخورد با محیط از جمله عواملی هستند که باعث از بین رفتن روکش سیم‌ها در لوازم برقی می‌شوند. در صورت بروز این اتفاق؛ مصرف‌کنندگان این وسایل ممکن است بدون اطلاع و سهوا با بخش بدون روکش سیم تماس پیدا کرده و دچار برق‌گرفتگی شوند. این‌جا است که اهمیت وجود سیم ارت خود را نشان می‌دهد؛ زیرا در صورت وجود این سیم و با انتقال مستقیم جریان برق به زمین احتمال این خطر از بین می‌رود. از آن‌جایی‌که مقاومت این سیم صفر است جریان به راحتی به زمین هدایت می‌شود و از بروز خطر برق‌گرفتگی یا آتش‌سوزی لوازم برقی جلوگیری به عمل می‌آید.
نکات ایمنی در استفاده از سیم ارت
در ادامه مقاله پیش‌رو تحت عنوان ارت چیست و چه کاربردی دارد؟ خوب است به بررسی رعایت نکات ایمنی لازم در مورد اجرا و راه‌اندازی سیستم ارت هم اشاراتی داشته باشیم؛ در این خصوص رعایت نکات ایمنی ذیل در زمان اجرای سیستم ارتینگ ضرورت دارد:
- واگذاری نصب و راه‌اندازی سیستم ارتینگ به متخصصین و تکنسین‌های صنعت برق
- افزایش سطح ایمنی دستگاه از طریق اتصال با زمین
- بررسی اتصال به زمین در دستگاه الکتریکی از طریق کارشناسان حرفه‌ای برق و افزایش سطح اطمینان کاربران و مصرف‌کنندگان لوازم برقی
- پرهیز از تماس مستقیم با بدنه دستگاه الکتریکی در صورت مشاهده آسیب‌دیدگی عایق سیم به دلیل بالا بودن احتمال خطر برق‌گرفتگی
کلام پایانی
در پاسخ به پرسش ارت چیست و چه کاربردی دارد؟ همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد؛ باید مجددا تاکید کنیم که استفاده از سیم ارت و برقراری سیستم ارتینگ قادر است که سطح ایمنی محل استفاده را از طریق تضمین سلامت افراد حاضر در مکان و افزایش طول عمر یا صحت کارکرد وسایل برقی بالا ببرد. لذا برای ساختمان‌هایی که مجهز به این سیستم نیستند؛ مهم‌ترین کاری که در اولین گام برای ایجاد ایمنی بیشتر می‌توان انجام داد؛ ایجاد یک سیستم ارتینگ مناسب است.
در پایان لازم است مجددا بر این مهم تاکید کنیم که راه‌اندازی ارتینگ در سازه‌ها یا لوازم برقی بایستی از طریق کارشناسان متخصص در حوزه برق انجام شده و افراد عادی و فاقد آشنایی با برق و ملزومات آن نه تنها ملزم به انجام این کار نیستند؛ بلکه بایستی صد در صد از دخالت در امور برقی بپرهیزند.
